Zo werkt een 100% circulair aluminium kozijn

Omdat Heijmans in 2023 volledig circulair wil bouwen, zijn allerlei collega’s bezig bestaande bouwprocessen en werkwijzen aan te passen. Zo werkt Niels Struijcken aan honderd procent circulaire aluminium kozijnen, voor een gepland appartementencomplex op De Kleine Aarde in Boxtel. Daarom zoekt Heijmans voor het eerst alle partners op die in de keten aan aluminium kozijnen werken, om een circulaire grondstoffencirkel te vormen.

Zijn collega Esther Donders zei het al: “Circulaire uitdagingen zijn complex, dus je moet de olifant in stukjes hakken.” Projectmanager Niels Struijcken startte met het stukje aluminium kozijnen. Aangespoord door zijn opdrachtgever Woonstichting Joost, die vraagt om een zo duurzaam en comfortabel mogelijk appartementencomplex op De Kleine Aarde.

Dit terrein in Boxtel wordt nieuw leven ingeblazen door een collectief van bedrijven en kennisinstellingen. De Kleine Aarde wordt een kennis- en expertisecentrum op het gebied van duurzaamheid, educatie en circulaire economie, waarin schone energie en oneindig hergebruik van materialen centraal staan.

Het woongebouw dat op De Kleine Aarde komt te staan, moet dan ook circulair zijn, besloten Struijcken en architect Marlies Zuidam van FAAM. Het massief houten gebouw dat zij ontwierpen, voorzien van de nieuwste duurzame technieken, zal demontabel zijn en bestaat uit hernieuwbare materialen. Zuidam tekende een brede gevel met veel glas, en koos met het oog op de esthetiek en daglichttoetreding voor aluminium puien. Andere materialen zouden de kozijnen veel breder en dikker maken.

‘Aluminium kun je omsmelten. Wat als je van aluminium kozijnen, die uit te slopen gebouwen worden gehaald, nieuwe kunt maken?’ dacht Struijcken en legde zijn vraag voor aan Heijmans’ vaste kozijnleveranciers. “Om een honderd procent bewezen aluminium kozijn geproduceerd in Nederland te verkrijgen, gemaakt van oude exemplaren, moesten we de levensloop van het product in kaart brengen”, vertelt hij. “Welke weg legt het aluminium af? Welke bedrijven zijn daarbij betrokken? Wie documenteert wat, welke partner heeft welke informatie? Een enorme puzzel.”

Recyclen van aluminium kost behoorlijk wat energie. Is het niet duurzamer om bestaande kozijnen in hun geheel te recyclen door een nieuw gebouw om hen heen te ontwerpen? “Op de lange termijn niet, want je wilt dat alle ketens in de bouw circulair werken. Blijf je afhankelijk van donorkozijnen, dan verander je je processen niet en kun je niet opschalen”, vindt Niels. “Je moet ergens beginnen.”

Bovendien trekken slopers als Boverhoff voldoende materiaal uit bestaande gebouwen om nieuwe grondstoffen voor kozijnen mee te produceren. Heijmans heeft driehonderd kilo aluminium nodig om de puien voor het gebouw op De Kleine Aarde te maken.

In de gaten houden welk aluminium in de nieuwe kozijnen belandt, en dat er in de oven niet allerlei exotische soortgenoten bij worden gegoten, is lastig. Daarom was medewerking van HKS belangrijk, een sorteerbedrijf die op allerlei bouwplaatsen aluminium inzamelt. Niels: “Zeg maar een milieustraat voor staal.” Zo komen de juiste legeringen aluminium bij elkaar, voor ze in de oven gaan.

Niels: “Vervolgens bleek EMAX het enige bedrijf in Nederland dat ‘vervuild’ aluminium kan verwerken. Op de gesloopte kozijnen zitten namelijk dingen als isolatie en rubbertjes. Die veroorzaken een hittepiek en hun oven is de enige die dit kan opvangen."

Om honderd procent circulaire kozijnen te verkrijgen, werken de verschillende ketenpartners nu intensief samen. “Vroeger hield iedereen alleen zijn eigen deel in het proces bij. Slopers en omsmelters hadden geen contact met elkaar”, vertelt Niels. “Wil Heijmans circulaire kozijnen, dan moeten wij verantwoordelijkheid nemen voor de bewijslast, voor de documentatie van het proces. Als een soort luchtverkeersleider het kozijn volgen, dat is een extra stap die wij willen zetten. Dat is ook nodig als we ervoor kiezen producten te gebruiken waarvan je de herkomst wilt aantonen. En kijken hoever we kunnen gaan.”

Niels ideaalbeeld is de zogenaamde ‘green billet’, lokaal ‘gedolven’ en geproduceerd gerecycled aluminium. Als basismateriaal voor allerlei doeleinden. Of het gaat lukken? “We zullen zien. Je moet ergens beginnen en iedereen in de keten is van goede wil. Iets doen is belangrijker dan het perfect doen.”